Megináherslan í samfélagsábyrgð Alcoa Fjarðaáls er að stuðla að uppbyggingu atvinnulífs á Austurlandi. Alcoa Fjarðaál býður út ýmsa stoðþjónustu til annarra fyrirtækja og gerir þeim þannig kleift að byggja upp starfsemi sína á svæðinu. Fyrirtækið hvetur viðskiptavini, birgja og þjónustuaðila til aukinnar samfélagslegrar ábyrgðar og er með ákvæði þess efnis í samstarfssamningum við birgja. Alcoa Fjarðaál tekur tillit til umhverfisstefnu birgja og þjónustuaðila sem fyrirtækið á viðskipti við.
Ástand á mörkuðum 2023 var mun lakara en á árinu 2022. Meðal álverð var 2.127 $ á áltonn miðað við 2.724 $ árið 2022. Þá lækkaði einnig svokölluð premía á Evrópumarkaði um 185 $ milli ára en hún leggst ofan á allar vörur sem Alcoa Fjarðaál framleiðir þar sem allar afurðir eru seldar til Evrópu. Meðal premía á virðisaukandi vörur hækkaði um 36% milli ára en Alcoa Fjarðaál framleiðir bæði álvír og melmi sem falla undir þá skilgreiningu.
Hráefnisverð til álframleiðslu lækkaði nokkuð milli ára. Afkoman var í meðallagi líkt og sjá má á mynd 18.
Spár gera ráð fyrir vaxandi eftirspurn eftir áli og sérstaklega með lágu kolefnisfótspori. Kolefnisfótspor áls frá Alcoa Fjarðaáli er með því lægsta sem þekkist í álframleiðslu í heiminum. Framboð af áli frá Kína hefur haft veruleg áhrif á verðlagningu áls síðustu ár enda framleiðir Kína meirihluta þess áls sem notað er í heiminum. Framleiðsla áls í Kína er ekki með lágt kolefnisfótspor, þar sem raforka er að mestu unnin með kolum.
Útflutningsverðmæti Alcoa Fjarðaáls á árinu 2023 nam 127 milljörðum íslenskra króna (919 M USD) og af þeim tekjum urðu um 33% eftir í landinu, eða um 43 milljarðar króna, í formi opinberra gjalda, launa og innkaupa frá innlendum birgjum á vöru og þjónustu. Launagreiðslur ásamt launatengdum gjöldum námu tæpum 9 milljörðum íslenskra króna.
Alcoa skilar verðmætum til samfélagsins með ýmsum hætti, meðal annars í formi skattgreiðslna en félagið greiddi 1,5 milljarð króna í skatta og opinber gjöld 1 á Íslandi árið 2023. Fjárfesting Alcoa Fjarðaáls á sínum tíma var ein sú mesta sem um getur í Íslandssögunni en hún nam um 230 milljörðum króna á núverandi gengi Bandaríkjadals.
Alcoa leggur áherslu á að góða starfshætti og tekur tillit til samfélagsábyrgðar í viðskiptum við sína birgja. Það er mikilvægt fyrir Alcoa að stuðla að ábyrgð í sinni virðiskeðju til að efla sjálfbærni. Til að tryggja að þessari grundvallarreglu sé fylgt eftir er fyrirtækið félagi í TRACE eftirlitskerfinu, sem rekið er af TRACE International. TRACE nýtir skilvirkar aðferðir til að framkvæma áreiðanleikakönnun til grunnviðmiðunar á kerfisbundinn hátt með því að safna upplýsingum frá fyrirtækjum um allan heim. TRACE ber þær upplýsingar saman við válista sem stjórnvöld ýmissa landa og alþjóðastofnanir hafa komið sér upp. Gerð er krafa um að ákveðnir birgjar séu skráðir í þetta kerfi. Ekki hafa komið upp athugasemdir vegna birgja Fjarðaáls.
Alcoa hefur einnig valið fyrirtækið EcoVadis CSR til samtarfs. EcoVadis er sérhæft á sviði samfélagslegrar ábyrgðar fyrirtækja og hefur innleitt rafræn kerfi til að auka gegnsæi, staðla skýrslugerð og auðvelda frammistöðuprófun og ferlaumbætur sem draga úr vinnuálagi vegna samfélagslegrar ábyrgðar fyrirtækja með því að gera þeim kleift að deila frammistöðu sinni í sjálfbærnimálum með viðskiptavinum sínum.
Sérstakur forvalsgrunnur er notaður við val á birgjum sem vinna innan lóðar Alcoa Fjarðaáls, en allir birgjar þurfa að svara spurningum samkvæmt birgjastaðli Alcoa árlega. Á þeim forsendum er tekin ákvörðun hvort birgjar teljast hæfir til samstarfs. Lögð er áhersla á fylgni við gildandi lög og reglugerðir og ábyrgð í umhverfis-, heilsu- og öryggismálum. Einnig er gerð krafa um að umsækjendur svari spurningum varðandi spillingu og að vinnuréttindi starfsfólks séu virt. Alcoa Fjarðaál hefur þurft að hafna birgjum, sem ekki uppfylltu þær kröfur sem gerðar eru. Þær koma m.a. inn á öryggisþætti, líkt og slysatíðni og öryggismenningu.
Krafa er gerð um að fyrirtæki sem vinna fyrir Alcoa Fjarðaál uppfylli ákvæði kjarasamnings við stéttarfélög og gildir það jafnt um verktaka sem og þeirra undirverktaka. Einstaklingar verða að hafa náð 18 ára aldri til að fá að vinna á svæðinu.Fyrirtækið á í reglubundnum samskiptum við birgja og hvetur þá til góðra verka í samfélags- og umhverfismálum og veitir leiðsögn ef svo ber undir. Jafnframt hvetur fyrirtækið starfsfólk birgja og verktaka að taka þátt í sjálfboðavinnu á vegum Alcoa Fjarðaáls.
Birta ársreikning með hlutdeildaraðferð, sem líkja má við samstæðureikning. Tilgangurinn er að bæta gegnsæi í fjármálaupplýsingum fyrirtækisins.
Ársreikningur var birtur með hlutdeildaraðferð, sem líkja má við samstæðureikning.
Stefnt er að því að 100% af rekstrarvöru sem keypt er inn á skrifstofur séu umhverfisvottaður.
Stærstur hluti rekstrarvara fyrir skrifstofur er umhverfisvottaður eða 75%, og markmiðinu því ekki náð. Áfram verður unnið að því að skipta út þeim vörum sem ekki flokkast undir það.
Notkun á einnota drykkjarmálum verði alfarið hætt þar sem því er viðkomið og umhverfisvænni kostur valinn í stað plastglasa.
Dreifingu plastglasa hefur verið hætt á kaffistofum þar sem aðstæður leyfa að annað sé notað. Áfram verður unnið að því að útrýma notkun einnota drykkjarmála.
Að sett verði í samninga við stærstu birgja Alcoa Fjarðaáls ákvæði um markmið að lækkuðu kolefnisfótspori.
Stefnt er að því að þetta ákvæði verði komið inn í alla samninga við birgja árið 2020.
Samningar við birgja sem annast flutninga fyrir Fjarðaál verða endurnýjaðir og sett verður inn ákvæði þess efnis að birgjar dragi markvisst úr kolefnislosun. Losun skuli minnka um 5% á fyrsta ári en 10% á öðru og þriðja ári.
Staðið að hluta. Hagkvæmari skip eru nú notuð til flutninga eftir endurnýjun skipa hjá flutningsaðila.
Fjarðaál mun einvörðungu kaupa timbur (bretti og annað notað undir útflutningsvörur) frá vottuðum aðilum.
Staðið. Tryggt hefur verið með samningum að birgjar sem útvega timbur þurfa nú að sýna fram á vottun.
Stefnt verður að því að hlutfall virðisaukandi vöru (vírs og melmis) aukist um 4,5% miðað við árið 2018.
Sökum lakari málmgæða vegna óstöðugleika í rekstri reyndist ekki mögulegt að standa við markmið um aukna virðisaukandi framleiðslu.
Standast vottun á IATF:16949 gæðastaðli á árinu
Stóðst ekki árið 2020 þar sem ákveðið var að fresta þessari innleiðingu um eitt ár vegna COVID-19.
Endurvinna innanhúss aukið magn af þekjuefni frá kerskála
Stóðst, endurvinnsla á kjallaraefni þrefaldaðist milli ára og fór úr 1.671 tonnum árið 2019 í 4.877 tonn árið 2020.
Vinna í því að minnka aðföng sem koma með flugi og nýta meira skipasamgöngur til að draga úr kolefnisfótspori.
Markvisst var unnið að þessu markmiði og aðföng eingöngu fengin með flugi í neyðartilvikum.
Ná og viðhalda stöðugleika í rekstri og auka þannig framleiðslu á vörum frá Fjarðaáli um 10 þúsund tonn milli ára.
Markmið stóðst að hluta þar sem stöðugleiki náðist í rekstri en framleiðslumagn jókst ekki milli ára.
Vera með öll 336 rafgreiningarkerin í rekstri í lok árs
Stóðst ekki þar sem ákveðið var að fara í mun hraðari endurfóðrun kera en áður var áætlað
Bæta straumnýtni milli ára úr 93,1% í 93,6%
Markmið stóðst
Auka virðisaukandi framleiðslu um 22%
Markmið stóðst þar sem virðisaukandi framleiðsla jókst um 24% milli ára.
Endurfóðra ofna fyrir víravél
Stóðst ekki þar sem ákveðið var að fresta verkefninu
Fylgja eftir verkefni um nýja kerhönnun og stærri skaut
Markmið stóðst og áfram verður unnið í verkefninu
Ná fullri framleiðslugetu í kerskála á ný
Markmiðið náðist í febrúar 2023
Unnið að verkefnum í tengslum við nýja steypulínu í steypuskála
Markmiðið náðist en unnið var að hönnun nýrrar steypulínu og stendur sú vinna enn. Endanleg ákvörðun um verkefnið verður tekin árið 2024.
Stöðugleiki í kerskála leiðir af sér að framleidd verða 352.000 tonn af áli
Markmiðið náðist ekki. Árið 2023 voru framleidd 346.874 tonn af áli, sem er 5126 tonnum undir markmiði.
Halda áfram með verkefni um nýjakerhönnun og stærri skaut.
Markmið stóðst, unnið var að verkefnum sem lúta að stækkun skauta. Ekki liggur fyrir hvenær stærri skaut verða tekin í notkun.
Unnið að rafvæðingu bíla og vinnuvéla á svæðinu
Markmið náðist en árið 2023 voru 10 lyftarar endurnýjaðir úr dísil í rafmagn. Árið 2024 verður áfram unnið að rafvæðingu bíla og vinnuvéla í álverinu.
Undirbúningur að landtengingu fyrir áætlunarskip á vegum fyrirtækisins
Markmið náðist en búið er að reisa spennahús á Mjóeyrarhöfn sem meðal annars er ætlað fyrir búnað fyrir landtengingu.
Efnahagskaflann má finna á bls. 45 – 48.
